خلاصه آنچه در این مقاله به  آن می پردازیم:

تنبلی چشم یا آمبلیوپی چشم چیست؟

نشانه های تنبلی چشم 

علت بروز تنبلی چشم 

تنبلی چشم چگونه تشخیص داده می شود؟

تنبلی چشم چگونه درمان می شود؟

زمان تقریبی مطالعه: 10 دقیقه

تنبلی چشم یا آمبلیوپی چیست؟

آیا می دانستید که از هر 3% از کودکان به تنبلی چشم دچار هستند؟ تنبلی چشم زمانی اتفاق می‌افتد که مغز اغلب بخاطر دید ضعیف در یک چشم دیگر، سیگنال های ارسال کننده از چشم قوی تر را به چشم ضعیف ترجیح می‌دهد در نهایت، مغز شما ممکن است سیگنال های چشم ضعیف یا "تنبل" شما را نادیده بگیرد. این وضعیت می تواند منجر به اختلال بینایی و از دست دادن درک عمق شود. در اصطلاح پزشکی به تنبلی چشم "آمبلیوپی" نیز می گویند. چشم تنبل شما لزوماً متفاوت به نظر نمی رسد، البته ممکن است در جهات مختلف سرگردان و یا در حال حرکت دیده شود، که اصطلاح "تنبل" از آنجا می آید. این عارضه معمولاً فقط یکی از چشمان شما را درگیر می کند، اما در شرایط خاص، ممکن است که بینایی هر دو چشم شما را درگیر کند.

این عارضه اکثرا در کودکان اتفاق می افتد و موجب کاهش قدرت بینایی کودک می شود . در صورتی که تنبلی چشم در دوران طلایی کودک درمان نشود ممکن است فرد به صورت موقت یا دائمی بینایی خود را از دست بدهد. به این نکته توجه داشته باشید که تنبلی چشم با چپ شدن چشم یا انحراف چشم متفاوت است. به آن حالت استرابیسم می گویند. با این حال، اگر در طولانی مدت چشم سالم شما بیشتر از چشم ضعیف کار کند در اون صورت استرابیسم می تواند منجر به تنبلی چشم شود.

نشانه های تنبلی چشم 

تشخیص تنبلی چشم در ابتدا آسان نیست و در مراحل پیشرفت و وخامت بیشتر قابل تشخیص است. و اما نشانه های اولیه بیماری شامل موارد زیر می باشد:

• دوبینی

• چشمک زدن و لوچ بودن چشم ها

• تمایل به نگاه کردن به اشیاء یک سمت

• چشمی که به درون یا بیرون سرگردان است

• ضعیف شدن قدرت تشخیص و درک عمق

• چشم هایی که از نظر ظاهری با هم هماهنگ نیستند

علت بروز تنبلی چشم 

علت بروز تنبلی چشم یا آمبلیوپی با مشکلات مغز شما ارتباط مستقیم دارد. به اصطلاح دیگر، مسیر های عصبی که مسئول پردازش بینایی هستند، به درستی عمل نمی کنند و این اختلال زمانی رخ می دهد که مغز شما به مقدار مساوی از هر دو چشم اطلاعات دریافت نمی کند و به همین علت، مغز تمایل بیشتری استفاده از چشم قوی تر دارد.

تعدادی از شرایط و عوامل می توانند باعث شوند که مغز شما به یک چشم بیشتر از چشم دیگر وابسته و تکیه کند. این موارد شامل:

• گلوکوم، که همان فشار بالا در چشم است، می تواند منجر به مشکلات بینایی و نابینایی شود

• داشتن اختلالات بینایی مانند: نزدیک بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم

• آسیب دیدن یکی از چشمان شما در اثر برخورد ضربه

• ژنتیک یا سابقه خانوادگی آمبلیوپی همان تنبلی چشم

• سطوح مختلف بینایی در هر یک از چشمان شما

• استرابیسم ثابت یا چرخش یکی از چشم ها

• افتادگی یکی از پلک ها

• کمبود ویتامین  A

• زخم قرنیه یا زخم

• جراحی چشم

این نکته را نیز در نظر داشته باشید که چشمی که به مرور زمان از آن کمتر استفاده شود، تنبل خواهد شد.

تنبلی چشم چگونه تشخیص داده می شود؟

تنبلی چشم معمولا فقط در یک چشم اتفاق می افتد. هنگامی که برای اولین بار رخ می دهد، والدین و کودکان اغلب متوجه این بیماری نمی شوند. انجام معاینات معمول چشم در دوران نوزادی و کودکی مهم است، حتی اگر هیچ علائم ظاهری مشکلات چشمی را نشان ندهد.

متخصصان توصیه می کنند که کودکان در 6 ماهگی و 3 سالگی معاینه چشم را انجام دهند. پس از آن، کودکان باید هر 2 سال یکبار یا بیشتر از سن 6 تا 18 سالگی برای معاینه به پزشک مراجعه کند.

چشم پزشک شما معمولاً یک معاینه استاندارد چشم را برای ارزیابی بینایی هر دو چشم شما انجام می دهد. این شامل یک سری آزمایشات است، مانند:

• دنبال کردن نور با یک چشم و سپس هر دو چشم

• خواندن و شناسایی کردن حروف و اشکال 

• معاینه چشم با ذره بین 

از جمله موارد دیگر، پزشک وضوح دید، قدرت عضلات چشم و میزان تمرکز چشمان شما را بررسی خواهد کرد. آنها به دنبال چشم سرگردان یا تفاوت بینایی بین چشمان شما خواهند بود. برای اکثر تشخیص های آمبلیوپی، معاینه چشم تنها چیزی است که لازم است.

تنبلی چشم چگونه درمان می شود؟

درمان بیماری های زمینه ای چشم موثرترین راه برای درمان آمبلیوپی است. به عبارت دیگر، شما باید به رشد طبیعی چشم آسیب دیده خود کمک کنید. اقدامات اولیه درمانی ساده هستند و ممکن است شامل عینک، لنزهای تماسی، چسب های چشمی، قطره های چشمی یا درمان بینایی باشد. هر چه زودتر درمان شوید، نتیجه بهتری خواهید داشت. با این حال، اگر آمبلیوپی شما در سنین بالاتر تشخیص داده شود و درمان شود، ممکن است بهبودی همچنان امکان پذیر باشد.

عینک / لنزهای تماسی

اگر به دلیل نزدیک ‌بینی یا دوربینی به آمبلیوپی مبتلا هستید، یا آستیگماتیسم در یک چشم دارید، ممکن است عینک اصلاحی یا لنزهای تماسی تجویز شود.

چسب چشم/چشم بند

استفاده از چسب چشم روی چشم غالب می تواند به تقویت چشم ضعیف شما کمک کند. پزشک شما احتمالاً بسته به شدت آمبلیوپی شما توصیه می کند که این پچ را 1 تا 2 ساعت در روز بپوشید. این پچ به توسعه ناحیه مغزی شما که بینایی را کنترل می کند کمک می کند. بسیاری از چسب های چشمی دارای طرح های زیبا هستند تا کودکان کوچک در برابر پوشیدن آنها مقاومت کمتری داشته باشند.

قطره چشم

این جایگزینی برای گذاشتن چسب چشم/ پچ چشم است. با ریختن قطره چشم در چشم سالم خود به صورت روزانه 1 الی 2 بارباعث می شود که چشم قوی تر قدرت درک و دید عمق آن کاهش یافته و در نتیجه مغز ترغیب شود از چشم تنبل استفاده کند. 

عمل جراحي

اگر چشم‌های ضربدری یا چشم‌هایی دارید که در جهت مخالف هستند، ممکن است نیاز به جراحی روی عضلات چشم خود داشته باشید. میزان موفقیت برای این نوع جراحی به طور قابل توجهی متفاوت است، از حدود 30 تا 80 درصد! اگرچه آمبلیوپی در برخی موارد می تواند منجر به اختلال بینایی یا نابینایی شود، همچنین حداقل خطرات معمول مربوط به هر نوع جراحی، مانند عفونت، وجود دارد. اما معمولاً بسیار قابل درمان است، به خصوص زمانی که زود تشخیص داده شود. اگر فکر می کنید ممکن است شما یا فرزندتان آمبلیوپی داشته باشید، با پزشک صحبت کنید.

آموزش و تمرین

تنبلی چشم یا آمبلیوپی یک بیماری شایع است که تقریباً در 3 نفر از هر 100 کودک رخ می دهد نشان داده شده است که بازی‌ها و فعالیت‌هایی که برای به چالش کشیدن چشم ضعیف طراحی شده‌اند، مفید هستند.